پس از ماجرای سال ۲۰۱۷ و حصر ترانزیتی قطر، این کشور تصمیم گرفته است که از مسیر ایران با سایر کشورهای دنیا ارتباط تجاری برقرار کند که تونل زیردریایی ایران-قطر در اولویت دو کشور قرار گرفته است.
به گزارش کارآفرينان نيوز ۵ ژوئن سال ۲۰۱۷ بود که چهار کشور عربی به سرکردگی عربستان سعودی، روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند و عملا این کشور را در حصر فرو بردند. مصر، امارات و بحرین، حامیان عربستان در این اقدام ناگهانی بودند و بعد از آن خیلی زود کشورهایی مانند لیبی، مالدیو، سنگال، اردن، موریتانی و غیره هم به این گروه پیوستند. طبق اعلامیهای که این کشورها منتشر کردند تمامی راههای زمینی، دریایی و هوایی همسایگان با قطر مسدود شد و این شبه جزیره کوچک خلیجفارس به یک قرنطینه اجباری رفت.بهانه این کشورها برای چنین اقدامی یک سخنرانی ادعایی توسط امیر قطر، تمیم بن حمد بن خلیفه آلثانی بود که طی آن، ایران را قدرتی بزرگ و ضامن ثبات منطقه خوانده بود و حماس را هم نماینده فلسطینیان دانسته بود. هر چند دولت قطر چنین سخنانی را تکذیب کرد اما هر چه بود دونالد ترامپ، رئیسجمهور وقت ایالات متحده، هم از این تحریم حمایت کرد و شرایط قطر وخیم شد.در چنین شرایطی ایران به کمک قطریها رفت و با ارسال محمولههای کالا نگذاشت بحران شکل بگیرد. علاوه بر این، ایران به قطر اجازه داد تا از آسمان ایران برای عبور هواپیماهای خود استفاده کند و از همان موقع بود که قطریها یک جورهایی نمکگیر جمهوری اسلامی ایران شدند. در سفر شهید رئیسی به این کشور پس از ۱۱سال، قراردادهایی امضا شد که یکی از مهمترین آنها، احداث طولانیترین تونل زیردریایی جهان بین ایران و قطر بود.
در اوایل سال ۲۰۲۵ اعلام شد که ایران و قطر بررسی پروژه عظیم احداث تونل زیردریایی در بستر خلیج فارس بین دو کشور را آغاز کردهاند. طبق برنامهریزیها، این تونل که طول کلی آن به ۱۸۵ کیلومتر میرسد، طولانیترین تونل حملونقلی جهان خواهد بود. این مسیر عمدتاً برای قطارها طراحی شده اما امکان تردد خودروها نیز در حال بررسی است.در صورت اجرای این پروژه، محمولهها میتوانند از طریق ایران، خلیج فارس و قطر به دیگر کشورهای عربی منطقه هدایت شوند که میتواند کریدور شمال-جنوب عبوری از مسیر ایران را به کشورهای حاشیه خلیج فارس و جنوب آسیا گسترش دهد و فرصتهای ترانزیتی جدیدی در اختیار ایران قرار دهد.در دیدار آبان ماه سال جاری محمدرضا عارف، معاون اول رئیسجمهور، با سعد بن عبدالله آل محمدالشریف، سفیر جدید قطر در تهران، عارف با تأکید بر اهمیت احداث طولانیترین تونل زیر دریایی جهان بین ایران و قطر عنوان کرده بود که دو کشور این طرح بزرگ را دنبال میکنند و ایران کارگروهی تخصصی برای مطالعات اولیه تعیین کرده است.پس از ماجرای سال ۲۰۱۷، قطر میخواهد خود را از طریق ایران به دنیا متصل کند و حاضر است برای این کار هزینه هم بکند. احداث این تونل که به سرمایهگذاری هنگفتی نیاز دارد به عهده طرف قطری است و فعلا کارهای مطالعاتی آن در حال انجام بوده و قرار است پس از آن، عملیاتی اجرایی هم آغاز شود. تونلی که میتواند ایران را صاحب یک مرز جدید خاکی با قطر کند و البته تاثیر مهمی در تجارت بین دو کشور و ترانزیت کالا بگذارد.
هزینه احداث این تونل هنوز مشخص نشده است اما با بررسی سایر پروژههای مشابه، میتوان این عدد را ۴۵ میلیارد دلار تخمین زد که البته برای سرمایهگذاری توسط قطریها عدد غیر منطقی به نظر نمیرسد.به تازگی دبیرخانه شانزدهمین اجلاس بینالمللی اقتصادی روسیه-جهان اسلام (KazanForum) در گزارشی به بررسی چشمانداز کریدور شمال-جنوب با پیگیری طرحهایی همچون تکمیل خط ریلی رشت-آستارا و طرح جدید تونل زیردریایی ایران-قطر پرداخته است.کازان فروم ۲۰۲۵ میلادی، ۱۳ تا ۱۸ مه برابر با ۲۳ تا ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ در کازان مرکز تاتارستان روسیه برگزار میشود. در این گزارش آمده است: «در سال ۲۰۲۵، پروژه ملی پنج ساله جدید «سیستم حملونقل کارآمد» در روسیه آغاز خواهد شد. این پروژه با هدف افزایش سرعت و حجم جابهجایی کالاها در داخل روسیه و فراتر از مرزهای این کشور طراحی شده است. در نتیجه اجرای این طرح، یک سیستم حملونقل یکپارچه ایجاد خواهد شد که به حمل و نقل کالاها برای کشورهای اوراسیا و فراتر از آن شتاب میبخشد.»بنابر این گزارش، این پروژه شامل افزایش ظرفیت زیرساخت های کریدورهای بزرگ بینالمللی مانند کریدور حملونقل بینالمللی شمال-جنوب میشود و در این میان، توجه ویژهای به توسعه شبکههای بنادر دریایی و مسیرهای آبی داخلی معطوف شده است.پیوستن کشورهای جنوب خلیج فارس به طرحهای کریدور حمل و نقل شمال-جنوب میتواند مسئله بارگیری واگنهای ریلی در مسیر برگشت و کاهش هزینههای حملونقل را حل کند. این منطقه هم محصولات هیدروکربنی و هم کالاهای فناوری پیشرفته تولید میکند که از طریق کریدور شمال-جنوب به سمت شمال قابل عرضه هستند.
کریدور حملونقل بینالمللی شمال-جنوب به طول ۷۲۰۰ کیلومتر از روسیه (بنادر دریایی در بالتیک) تا هند (بنادر دریایی در خلیج فارس و دریای عمان) پیشبینی شده و مسیرهای خودرویی، شبکههای ریلی و مسیر دریایی را شامل میشود. این کریدور شامل سه مسیر اصلی است: مسیر میانی زمینی دریایی با گذر از دریای خزر، غربی (از طریق جمهوری آذربایجان یا ارمنستان) و شرقی (از طریق قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان) به سمت ایران.بنا بر محاسبات کارشناسان، اجرای پروژه شمال-جنوب زمان حمل و نقل کالاها در اوراسیا را دو تا سه برابر کاهش خواهد داد. به عنوان مثال، حمل و نقل از سنپترزبورگ روسیه به بمبئی هند ممکن است حدود ۱۰-۲۰ روز به جای ۳۰-۴۵ روز به روش دریایی سنتی طول بکشد. بدین ترتیب، هزینه حمل و نقل نیز بین ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش مییابد.