عملیاتی که روزگار اسرائیل را سیاه‌تر از همیشه کرد

یکی از نخستین تبعات عملیات وعده صادق، کاهش رتبه اعتباری اسرائیل توسط آژانس «استاندارد اند پورز» بود. این آژانس هشدار داد که در صورت ادامه درگیری با ایران و حزب‌الله، اسرائیل با کاهش بیشتر رتبه اعتباری مواجه خواهد شد که تبعات آن کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در اسرائیل است.در فروردین ۱۴۰۳ (آوریل ۲۰۲۴)، مؤسسه استاندارد اند پورز (S&P) رتبه اعتباری اسرائیل را از AA- به A+ کاهش داد و دلیل آن را افزایش خطرات ژئوپلیتیکی و چشم‌انداز منفی اقتصادی عنوان کرد. در مهر ۱۴۰۳ (اکتبر ۲۰۲۴)، مؤسسه مودیز نیز رتبه اعتباری اسرائیل را به دلیل تشدید درگیری‌ها با حزب‌الله لبنان و افزایش مخاطرات ژئوپلیتیکی از A۲ به Baa۱ کاهش داد. مودیز این تغییر را ناشی از افزایش خطرات امنیتی و تأثیرات منفی آن بر اقتصاد اسرائیل دانست. همچنین، پس از عملیات «وعده صادق ۲» در مهر ۱۴۰۳، مؤسسه S&P برای دومین بار در سال ۲۰۲۴ رتبه اعتباری اسرائیل را کاهش داد و آن را از A+ به A تغییر داد. این کاهش به دلیل تشدید درگیری‌ها و افزایش هزینه‌های نظامی و غیرنظامی مرتبط با جنگ بودبه طور کلی، از زمان آغاز جنگ غزه، رتبه اعتباری اسرائیل توسط مؤسسات مودیز و S&P مجموعاً پنج بار کاهش یافته است. این تغییرات نشان‌دهنده تأثیرات منفی جنگ بر اقتصاد و ثبات مالی اسرائیل است.

در پی حمله ایران، ده‌ها شرکت هواپیمایی خارجی پروازهای خود به سرزمین‌های اشغالی را به حالت تعلیق درآوردند. اگرچه برخی شرکت‌ها پس از مدتی فعالیت خود را از سر گرفتند، اما حمله دوم ایران در مهرماه ۱۴۰۳ (وعده صادق ۲) ضربه نهایی را وارد کرد و حتی شرکت امریکن ایرلاینز اعلام کرد که تا سپتامبر ۲۰۲۵ هیچ پروازی به اسرائیل نخواهد داشت.هزینه‌های بالای بیمه، خطرات جانی، و بارهای حقوقی ناشی از تعهدات مسافری موجب شده بسیاری از خطوط هوایی، پرواز به اسرائیل را از دستور کار خود خارج کنند. این وضعیت، گردشگری، تجارت و ارتباطات بین‌المللی رژیم صهیونیستی را به‌شدت مختل کرده است.

عملیات وعده صادق ۱ با اصابت به پایگاه‌های حساس نظامی و برهم‌زدن امنیت روانی داخلی، موجب تشدید بحران در حوزه فناوری و صادرات شد. گزارش اداره آمار اسرائیل نشان می‌دهد که رشد تولید ناخالص داخلی در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۴ تنها ۰.۳ درصد بوده و نسبت به سه‌ماهه قبل آن کاهش داشته است.صادرات کالا و خدمات به‌ویژه در بخش‌های انرژی و فناوری پیشرفته به‌شدت افت کرده است. این در حالی است که احضار بیش از ۳۰۰ هزار نیروی ذخیره ارتش برای جنگ، موجب اختلال جدی در بازار کار و کاهش بهره‌وری شرکت‌ها شده است.کاهش رشد اقتصادی و هشدار بانک مرکزیبانک مرکزی اسرائیل در پی حمله ایران، پیش‌بینی رشد اقتصادی سال ۲۰۲۴ را از ۱.۵ درصد به ۰.۵ درصد کاهش داد و نرخ بهره را برای ششمین بار متوالی بدون تغییر حفظ کرد. به‌رغم بازگشت نسبی فعالیت‌ها در اوایل سال، اما اقتصاد اسرائیل هنوز در وضعیت رکودی قرار دارد.مؤسسات اقتصادی بین‌المللی نیز با هشدار درباره تداوم جنگ و گسترش آن به جبهه‌های دیگر، از احتمال رسیدن رشد اقتصادی اسرائیل به صفر درصد در سال جاری سخن گفته‌اند.

به گزارش وزارت دارایی اسرائیل، کسری بودجه در نیمه دوم ۲۰۲۴ به ۸.۸ میلیارد شکل (حدود ۲.۳۴ میلیارد دلار) رسید. این عدد به معنای کسری ۸.۵ درصدی نسبت به تولید ناخالص داخلی است؛ رقمی که از هدف ۶.۶ درصدی بودجه سالانه بسیار فراتر رفته است.بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل هم به دنبال عملیات وعده صادق یک ناچار شد اعتراف کند که جنگ کنونی «گران‌ترین جنگ تاریخ اسرائیل» بوده و هزینه آن تاکنون به ۲۵۰ میلیارد شکل (معادل حدود ۶۸ میلیارد دلار) رسیده است.

رسانه اقتصادی «کالکالیست» گزارش داد که تنها پس از حمله ماه آوریل ایران، بیش از ۴۰ میلیارد دلار سرمایه از اسرائیل خارج شده است. در حالی که در آغاز جنگ غزه، پول‌های بین‌المللی وارد بازار اسرائیل می‌شد، اما از بهار ۱۴۰۳ مسیر حرکت سرمایه معکوس شده و به سمت خروج شتاب گرفته است.سرمایه‌گذاران نگرانند که با تداوم درگیری نظامی، افزایش کسری بودجه، سقوط اعتماد مالی و کاهش رشد اقتصادی، سرمایه‌هایشان در اسرائیل با زیان‌های جبران‌ناپذیری مواجه شود.نارضایتی عمومی و افزایش هزینه‌های زندگیروزنامه «گلوبز» گزارش داده که افزایش اجاره‌بها به‌ویژه در خانه‌های دارای پناهگاه ایمن به دنبال حمله آوریل ایران به اسرائیل به معضل بزرگی برای مردم اسرائیل تبدیل شده است. متوسط اجاره ماهانه آپارتمان‌های بزرگ حدود ۱۰۶۰۰ شکل گزارش شده که نسبت به قبل ۴.۶ تا ۴.۹ درصد افزایش یافته است. این موضوع فشار معیشتی بر طبقه متوسط و پایین را افزایش داده است.

عملیات وعده صادق ۱ از سوی جمهوری اسلامی ایران نه تنها به‌لحاظ نظامی، بلکه از منظر اقتصادی نیز یک نقطه عطف مهم در روند افول اقتصادی اسرائیل به‌شمار می‌آید. از سقوط رتبه اعتباری، فرار سرمایه و خطوط هواپیمایی گرفته تا تشدید کسری بودجه و افزایش نارضایتی داخلی، همگی نشان می‌دهند که اثرات این حمله بسیار فراتر از چند پایگاه نظامی و رادار بوده است. اکنون اقتصاد اسرائیل، در کنار جبهه‌های جنگ، به یکی از میادین اصلی درگیری بدل شده است.به گزارش یدیعوت آحارونوت اسرائیل تنها در همان شب حمله ۱۰۰ میلیون دلار برای مقابله با موشک‌ها و پهپادهای ایران هزینه کرد اما ارزیابی‌های اولیه نشان داد که این حمله هزینه‌های زیادی را در زمینه تعمیرات و بازسازی زیرساخت‌ها به اسرائیل تحمیل کرده است.این عملیات همچنین موجب کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به ثبات اقتصادی اسرائیل شد، که به نوبه خود بر بازارهای مالی و بورس تأثیر منفی گذاشت. به طور کلی، خسارت مالی اسرائیل از این حمله در حدود میلیاردها دلار برآورد شده است.