ایران در مسیر کره ماه

فارس: در سال ۱۴۰۳ طبق برنامه همه پرتاب‌ها انجام شد؟سالاریه: بله، بیشتر پرتاب‌ها طبق برنامه پیش رفته‌اند. تنها دو پرتاب که مربوط به ماهواره‌های پایا و ظفر بودند، به تأخیر افتاده‌اند. البته تا پایان سال احتمالاً یک پرتاب دیگر نیز خواهیم داشت که ممکن است در اوایل سال ۱۴۰۴ انجام شود. برنامه پرتاب ماهواره‌های پایه و ظفر در نیمه اول سال ۱۴۰۴ مشخص شده و ان‌شاالله طبق برنامه انجام خواهد شد.فارس: برای سال آینده چه برنامه‌های تحقیقاتی جدیدی در دستور کار سازمان فضایی ایران قرار دارد؟سالاریه: برنامه‌های فضایی به طور معمول کوتاه‌مدت نیستند و هر پروژه معمولاً چندین سال زمان می‌برد. در سال آینده، ماهواره «پارس ۳» و «ناهید ۳» باید پیشرفت قابل‌توجهی در فاز طراحی داشته باشد و ان‌شاءالله به فاز ساخت ماژول‌ها و زیرسیستم‌ها برسد. همچنین، پروژه‌های ماهواره‌های «راد ۱ و راد ۲» در دست انجام هستند که به ترتیب بادقت ۵۰ متر و ۲۰ متر خواهند بود.پروژه‌های پژوهشی که با بخش خصوصی است باید طبق زمان‌بندی به پرتاب برسند و پروژه «منظومه شهید سلیمانی» نیز پیشرفت خوبی داشته و سال آینده پرتاب‌های اولیه آن انجام خواهد شد. ایستگاه‌های زمینی «سلماس» و «چناران» نیز سال آینده طبق برنامه به بهره‌برداری خواهند رسید.همچنین پروژه‌های ماهواره‌ای سنجشی و توسعه پرتابگرهای جدید نیز در دستور کار قرار دارند و تعدادی مناقصه در زمینه ماهواره‌های سنجشی و خانواده iot که فاز بعدی منظومه شهید سلیمانی است و سال آینده تکمیل خواهد شد.

فارس: لطفاً جزئیات بیشتری درباره پروژه ماه نورد بفرمایید و اینکه چرا ما به دنبال چنین پروژه‌ای هستیم و پیش‌بینی شما برای رسیدن به هدف اصلی در این راه چیست؟سالاریه: حوزه ماه و اجرام آسمانی یکی از موضوعات جدی است که در بسیاری از کشورهای صاحب صنعت فضایی در حال پیگیری آن هستند مثل پروژه آرتمیس در آمریکا و ILRS در چین و روسیه و بعضی از کشورها هم به‌صورت انفرادی در این زمینه برنامه‌ریزی کرده‌اند. در ماه و سایر اجرام آسمانی منابع بسیار ارزشمندی وجود دارد و به‌نوعی که آینده زندگی بشر به آن وابسته است. از طرفی دانش و فناوری به حدی رسیده که به‌تدریج بهره‌برداری از این منابع آغاز شود.ایران نیز در این حوزه کار می‌کند و در پروژه‌های بین‌المللی و انفرادی در این زمینه مشارکت دارد. سازمان فضایی ایران در قالب پروژه‌های تحقیقاتی و برنامه‌های دانشگاهی به این موضوع پرداخته و تلاش دارد تا در این عرصه به پیشرفت‌های چشمگیری دست یابد.فارس: در راستای موضوع ماه نورد و تست کپسول‌های زیستی که قرار ساخته و آزموده شود، ما چقدر راه داریم تا به کرات دیگر برسیم؟ سالاریه: پروژه‌های زیست فضا، علوم و اکتشافات؛ پروژه‌هایی هست که سازمان فضایی با همکاری پژوهشگاه‌های فضایی و دانشگاه‌ها پیگیری می‌کند که معمولاً مسیر دستیابی به آنها طولانی‌تر است. حوزه‌های فناوری پیچیدگی‌های زیادی دارد که ما در برنامه ۱۰ساله فضایی بخش‌های مختلفی را در این حوزه‌ها داریم مثل کپسول‌های زیستی، کپسول‌های مدارگردها و… که قابلیت حمل و جابه‌جایی انسان، ماه نورد و ماه گرد را داشته باشند. در افق ۱۴۱۰ باید به این مراحل برسیم که ممکن است پیچیدگی‌هایی منجر شود این زمان طولانی‌تر شود یا بالعکس فناوری‌های جدید این موضوع را تسریع بخشد.

فارس: یکی از موضوعات مهم که مورد تأکید مسئولین کشور است مسئله دستیابی به مدارهای بالاتر برای ماهواره‌هاست. پیش‌بینی می‌کنید که سال آینده به این مهم دست پیدا کنیم یا هنوز زود هست برای این پیش‌بینی؟سالاریه: مدارهای بالا ابعاد مختلفی دارد که شامل پرتابگر، محموله‌های مخابراتی، پلتفرم ماهواره‌ای و… است که همه در حال پیگیری‌اند. در حال حاضر، پروژه‌هایی برای ارتقا پرتابگرهای سیمرغ ارتقا یافته که در کلاس‌های بالاتر و توسعه پرتابگرهای سوخت جامد با موتورهای بزرگ‌تر که همکاران ما در نیروی هوا و فضای سپاه روی آن کار می‌کنند.همچنین در وزارت ارتباطات پلتفرم‌های «ناهید ۲ و ۳» که برای ماهواره‌های مخابراتی طراحی شده‌اند، در دست طراحی و ساخت است. همچنین برای حفظ نقاط مداری‌مان و بلوک انتقال مداری پرتاب ماهواره‌های مخابراتی را داریم که در سال جاری طبق برنامه پرتاب آن اتفاق می‌افتد. همه این موارد برنامه‌های رسیدن به مدار بالاست که باید مثل یک پازل کنار هم قرار بگیرند تا به برنامه اصلی برسیم تا پرتابگرهای سنگین به کمک بلوک‌های انتقال مداری ماهواره‌هایی با ابعاد و جرم بالا را در مدار ارتفاع بالا قرار دهند.

فارس: یکی از اتفاقات مهم و امیدبخش در سال گذشته پرتاب ۲ ماهواره کاملاً خصوصی به فضا بود، در حال حاضر چند شرکت خصوصی در این حوزه فعالیت دارند؟ آیا بازه زمانی مشخصی برای آماده‌کردن محصولاتشان وجود دارد؟ سالاریه: بخش خصوصی در صنعت فضایی ایران نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند و در سال ۱۴۰۳، شاهد پیشرفت‌های چشمگیری از سوی این بخش بودیم. یکی از مهم‌ترین دستاوردها، پرتاب ماهواره‌های ساخته شده توسط بخش خصوصی مانند کوثر و هدهد بوده است. پروژه‌های دیگری نیز در دست‌ساخت است که توسط بخش خصوصی انجام می‌شود، از جمله ماهواره‌های پژوهشی ۱، ۲ و ۴ و پروژه منظومه شهید سلیمانی و همچنین مناقصه‌هایی زیادی برای حضور بخش خصوصی در حال انجام است. سال آینده، تعداد پرتاب‌های فضایی بخش خصوصی افزایش خواهد یافت و این باعث گسترش بازار و اکوسیستم فضایی در ایران خواهد شد.

فارس: درباره ماهواره‌هایی که سال ۱۴۰۴ ساخت یا کارهای طراحی‌اش به پایان می‌رسد مثل ماهواره‌های راداری راد ۱ و راد ۲ بیشتر توضیح می‌دهید؟ سالاریه: ماهواره‌هایی که در سال جاری طراحی و ساخت آن پیش می‌رود؛ ماهواره‌های «راد ۱ و ۲» است. همچنین «پارس ۳» که باید تقریباً طراحی آن به پایان برسد و شاید حتی بعضی از زیرسیستم‌هایش هم ساخته شود. «ناهید ۳» هم در دست طراحی است که از «ناهید۲» پیشرفته‌تر است و ماهواره‌های بزرگ و کوچک‌تر دیگری هم در دست‌ساخت داریم. پیش‌بینی‌مان این است که سال آینده طراحی این ماهواره‌ها به پایان برسد و حتی شاید «راد ۱» باتوجه‌به شرایط، نمونه اولیه آن ساخته شود.

فارس: یکی از سوالاتی که مخاطب‌ها همیشه می‌پرسند این است که این ماهواره‌هایی که پرتاب می‌شود دقیقا چه گره‌ای از کشور باز می‌کند؟ دستاورهای حاصل از این ماهواره‌ها برای کشور رو میفرمایید.سالاریه: ما در فاز تحقیق و توسعه هستیم و بسیاری از این ماهواره‌ها باعث توسعه و پیشرفت صنعت فضایی کشور می‌شود. علاوه بر این ماهواره‌ها کاربرد زیادی هم دارند مثل ماهواره‌های سنجشی که شامل ماهواره‌های «پارس ۱، ۲ و ۳»، «کوثر» و… برای تصویربرداری از سطح زمین است که در زمینه به‌روزرسانی نقشه‌ها، شناسایی منابع طبیعی و معادن، برآورد سطح زیر کشت و منابع آبی کشور استفاده می‌شوند. این ماهواره‌ها در حوزه‌های کشاورزی، محیط‌زیست، منابع طبیعی و مدیریت بحران کاربرد دارند.ماهواره‌های مخابراتی که در ارتفاع بالا استفاده می‌شوند در بخش‌های رادیو و تلویزیونی، پوشش اینترنتی و خدمات اینترنت و پهن‌باند به‌ویژه در مناطق صعب‌العبور که فاقد زیرساخت‌های زمینی هستند کاربرد دارند. ماهواره‌های مخابراتی کوچک‌تر که در مدارهای پایین قرار دارند، می‌توانند در زمینه انتقال داده‌ها، پشتیبانی از زیرساخت‌های زمینی و یا پشتیبان از زیرساخت‌ها استفاده می‌شوند.در مجموعه به علت اینکه ماهواره‌ها داده‌های مبتنی بر تصویر را راحت‌تر در اختیار قرار می‌دهند هیچ جایگزینی برایشان وجود ندارد و فناوری پیشرفته هستند که در پیشرفت کشور کمک می‌کنند.

فارس: سؤال آخر هم اینکه از آخرین وضعیت ماهواره «خیام» بفرمایید و تا الان چه مقدار تقاضا برای خرید تصاویر داشته است؟سالاریه: ماهواره «خیام» در حال حاضر مشغول به تصویربرداری از نقاط مختلف ایران است. برخی از این تصاویر بر اساس درخواست‌های متقاضیان دولتی و خصوصی تولید می‌شود و برخی تصاویر را هم خودمان برطبق برنامه‌ای که داریم برمی‌داریم تا تصاویر پوششی از کل نقاط ایران را داشته باشیم و در پروژ‌های مختلفمان مثل پست، پنجره واحد زمین و… استفاده کنیم. ماهواره «خیام» نقش مهمی در شناسایی تغییرات سطح زمین، به‌ویژه در پروژه‌های کشاورزی و منابع طبیعی، ایفا می‌کند. این دانش سنجش‌ازدور و دانش استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در حوزه‌های مختلف مثل کشاورزی، محیط‌زیست و… درحال‌توسعه است.