پروژه‌هایی برای آسایش زائران و مجاوران امام مهربانی‌ها

حدود دوماه قبل، پروژه توسعه فضا‌های خدمات زائر و ساماندهی میدان قبله حرم مطهر رضوی با تاکید بر معماری اسلامی در فضای حدفاصل باب الرضا (ع) و باب الجواد (ع) حرم مطهر رضوی افتتاح شد. این پروژه مشتمل بر فضاسازی منطقه بیرونی صحن پیامبر اعظم (ص) حرم مطهر است و در ادامه، فضا‌های خدماتی متنوعی برای زائران در آن تعبیه شده تا پیش از ورود به محدوده حرم مطهر، از این فضا بهره‌مند شوند.در این پروژه که عملیات ساخت آن از خرداد ۱۴۰۱ آغاز شده بود یکی از ارکان آن، طراحی و ساخت مجموعه خدماتی ویژه زائران با حدود ۴ هزارو ۲۵۰ مترمربع زیربنا و زیباسازی و اجرای بیش از ۸ هزارو ۵۰۰ مترمربع نماسازی و حدود ۱۳ هزارو ۵۰۰ مترمربع کف‌سازی مربوط به بام و محوطه است که به عنوان نمای اصلی مواجهه زائران و مجاوران با بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) قرار گرفته است.

عملیات احداث رواق امیر المومنین(ع) ۴ بهمن ۱۴۰۲ آغاز شد. این رواق در حدفاصل صحن‌های غدیر، جمهوری اسلامی و پیامبر اعظم(ص) قرار دارد و تا اسفند ۱۴۰۴ به بهره‌برداری خواهد رسید و در اختیار زائران این آستان مقدس قرار خواهد گرفت.

افزایش فضای سرپوشیده زیارتی، ایجاد فضای زیارتی در بام، تحکیم و مقاوم سازی صحن جمهوری و بهبود سلسله مراتب تشرف به حرم از اهداف ساخت این رواق است. این رواق ۱۳۰۰۰ مترمربع زیربنا، ۷۰۰۰ مترمربع فضای مسقف و ۶۰۰۰ مترمربع فضای روباز خواهد داشت.

پروژه زیرسطحی بست شیخ بهایی بزرگ‌ترین پروژه عمرانی بارگاه منور رضوی است که به منظور ارتقای ظرفیت‌های خدماتی و زیارتی در سه طبقه احداث خواهد شد؛ در طبقه منفی‌یک با ایجاد رواق جدید به مساحت ۱۰ هزار متر مربع همه رواق‌های زیارتی پیرامون مضجع شریف به‌هم متصل می‌گردد.

این پروژه که در حدفاصل صحن غدیر و قدس واقع شده است بالغ بر 40 هزار متر مربع در دو طبقه منفی شامل بهشت ثامن الائمه(ع) و رواق زیارتی و در طبقات بالاتر، رواق سطحی به همراه فضاهای خدماتی نظیر کتابخانه اهل بیت(ع) است. کل سایت پروژه 112 هزار متر مربع و روی آن ابنیه هایی احداث می شود که در مجموع به 40 هزار متر مربع می رسد.

پروژه بست شیخ بهایی طبق پیش بینی ها تا پایان سال 1403 به بهره برداری می رسد و آنچه که در این پروژه ملاک عمل بوده رفع ایرادات و نواقصی است که در رواق های زیر سطحی اماکن دیگر وجود داشته است. در این پروژه 160 چشمه سرویس بهداشتی در نظر گرفته شده است که تعداد آن نسبت به گذشته دو برابر افزایش یافته است و راه های مواصلاتی در طبقه منفی یک برای رفاه حال زائران مهیا شده و از طرفی این پروژه، رواق دارالمرحه را به رواق دارالحجه را به یکدیگر متصل خواهد کرد.

موزه آستان قدس در جوار بارگاه نورانی امام رضا(ع) گنجینه و رنگین کمانی تاریخی و مذهبی است که در آن از دست خط ائمه اطهار(ع) تا فرش‌هایی نفیس از دوره صفوی تا دوران معاصر به نمایش گذاشته شده است. این موزه‌ یکی از مجموعه‌های بزرگ موزه‌ای در ایران است که بناهای تاریخی آن، جلوه‌گر 8 قرن تزیینات و معماری دوره اسلامی و اشیای تاریخی آن، نشان‌دهنده انواع هنرها و صنایع‌دستی ساخته شده در ۱۰ قرن گذشته است. موزه‌ آستان قدس رضوی در ۵ ساختمان جداگانه با ۱۶ گنجینه تخصصی شامل آثار تاریخی حرم مطهر، اشیای تاریخی وقف و اهدا شده همچون نسخ خطی قرآن، سکه‌ها، فرش‌ها، مدال‌های اهدایی، تمبرها، هنرهای تجسمی، ظروف قدیمی، سلاح‌های تاریخی و ... است که سالانه میزبان بیش از 1 میلیون بازدیدکننده است.وجود بیش از 9 هزار شئ تاریخی و فضایی محدود به 12 هزار مترمربع موجب شد تا بسیاری از آثار تاریخی موجود در موزه‌های آستان قدس فرصت نمایش در مقابل دیدگان علاقه مندان به فرهنگ و تاریخ اسلامی و ایرانی را پیدا نکنند.

در این راستا، آستان قدس رضوی باهمت خادمان رضوی در سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر، دست به توسعه چشمگیر موزه‌های رضوی زده و در محلی جدید، پروژه بزرگ ایجاد موزه جامع رضوی را بر مبنای جدیدترین استانداردهای این حوزه کلید زده است تا پس از پایان پروژه، همه موزه‌های حرم مطهر رضوی به محل جدید منتقل شوند. این طرح با گستره حدود ۱۴ هزار مترمربع و زیربنای ۸۰ هزار مترمربع در ۲ طبقه فوقانی، یک‌طبقه همکف و چهارطبقه زیر زمین لحاظ شده و با روش‌های مختلف، بحث‌های فرهنگی را درون خود جای‌داده، طوری که مردم با فضای معنویت مواجه باشند؛ همچنین بنای معماری آن مجموعه حرم را تحت‌تأثیر قرار نداده است.فضای موزه جامع امام رضا(ع) در مجاورت حرم مطهر و خارج از فضای زیارتی حدفاصل باب الرضا(ع) و باب الکاظم(ع) با امکان دسترسی ورود و خروج هم از داخل حرم مطهر و هم داخل معبر شهری، پیش‌بینی شده است. اجرای این ابرپروژه به صورت فازبندی شده است که طبق برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، کار‌های زیرساختی آن تا سال ۱۴۰۴ به اتمام می‌رسد و تا سال 1407 به صورت کامل آماده بهره برداری می شود.اعتبار فعلی در نظر گرفته شده برای ساخت موزه جامع رضوی 450 ‌میلیارد تومان می‌باشد.

حرم مطهر رضوی در کنار اجرای پروژه های عمرانی بزرگ، تعدادی پروژه کوچکتر هم در حال اجرا دارد که به مرور در حال تکمیل است.