زنگ خطر افزایش تعارضات انسانی و حیات‌وحش در مازندران

روح‌الله اسماعیلی معاون محیط‌زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط‌زیست مازندران در همین خصوص در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در مازندران، اظهار کرد: یکی از موضوعاتی که در سال‌های اخیر به تعداد زیاد در استان مازندران به‌ویژه در مناطق کوهستانی و مرتفع مشاهده می‌شود، تعدد مشاهدات حیات‌وحش در خارج از زیستگاه‌های طبیعی و ایجاد تعارض با جوامع انسانی است که این امر نشان‌دهنده وقوع تغییراتی در زیستگاه‌ها و کریدورهای حیات‌وحش است. وی افزود: البته از گذشته نیز تعارض بین حیوانات وحشی و انسان‌ها وجود داشته است و با به‌وجودآمدن روستا‌ها و شهر‌ها این تعارض پررنگ‌تر شده است.معاون محیط‌زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط‌زیست مازندران بیان کرد: عمده تعارضات بین انسان‌ها با حیوانات، به گوشت‌خوار بزرگ مربوط است که دلایل این امر نیز بسیار واضح است که به‌اختصار برخی از آنها تشریح می‌شود.

اسماعیلی تصریح کرد: با شکار بی‌رویه، نه‌تنها عرصه را بر گونه‌های حساس تنگ کردیم، بلکه جمعیت طعمه‌های طبیعی آنها را هم کاهش دادیم؛ حیواناتی مانند شوکا و گوزن و گراز طعمه‌های اصلی پلنگ هستند، ما وقتی طعمه‌های اصلی این حیوان را از بین ببریم ناخودآگاه این حیوان در تنگنای غذایی قرار می‌گیرد و به زیستگاه انسان هجوم می‌آورد.وی ادامه داد: بررسی مطالعات علمی نشان می‌دهد در زیستگاه‌هایی که جمعیت حیات‌وحش و طعمه‌های طبیعی در کنار هم وجود دارند، این تعارض بسیار کمتر است.

معاون محیط‌زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط‌زیست مازندران یادآور شد: متأسفانه در دهه‌های اخیر به دلیل تبلیغات گسترده برای جذب گردشگر بدون برنامه‌ریزی و بدون رعایت ظرفیت برد، زمینه ورود بی‌ضابطه گردشگران به عرصه‌های طبیعی فراهم و ورود آنها به مناطق امن و زیستگاه‌های بکر ضمن اینکه امنیت این مناطق را تهدید می‌کند، باعث خروج زیست‌مندان از زیستگاه اصلی خود و در نتیجه منجر به افزایش مشاهدات و تعارض با جوامع محلی و گردشگران می‌شود. اسماعیلی اظهار کرد: یکی دیگر از عوامل مهم تعارضات حیات‌وحش با جوامع انسانی، عدم رعایت ظرفیت و تعادل دام و مرتع است؛ به‌طوری که افزایش بیش از حد دام در مراتع، باعث ناامن شدن زیستگاه‌ها و خروج حیات‌وحش را در پی خواهد داشت. وی اضافه کرد: ازطرفی اجرای طرح‌های متعدد توسعه‌ای و گسترش زیرساخت‌ها به‌ویژه راه‌های ارتباطی، باعث انقطاع کریدورهای حیات‌وحش و جزیره‌ای شدن زیستگاه‌ها خواهد شد.

معاون محیط‌زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط‌زیست مازندران خاطرنشان کرد: تغییرات اقلیمی، خشکسالی و افزایش بهره‌کشی از این منابع آب‌های سطحی و چشمه‌ها، بدون رعایت حق‌آبه محیط زیستی و کاهش دسترسی حیات‌وحش به منابع آبی پایدار، مزید بر علت شده و باعث فشار به تنوع زیستی برای کشف منابع آبی جدید که بیشتر در مجاورت سکونتگاه‌های انسانی قرار دارد، می‌شود و نتیجه آن افزایش مواجهه با حیات‌وحش و به‌تبع آن تعارضات انسانی خواهد بود.

اسماعیلی با اعلام اینکه انسان به دلیل دخالت بیش از اندازه در طبیعت، در وقوع حوادث تأثیر گذاشته و با تغییر کاربری اراضی وارد قلمرو زندگی حیات‌وحش شده است، اظهار کرد: به‌منظور حفظ تنوع زیستی کشور و کاهش تعارضات فی‌مابین حیات‌وحش با جوامع انسانی، بیمه خسارت حیات‌وحش با کمک صندوق ملی محیط‌زیست برای نخستین‌بار در تاریخ محیط‌زیست کشور در دولت سیزدهم از سال ۱۴۰۲ اجرایی شد. وی ادامه داد: سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌عنوان متولی حفاظت از حیات‌وحش به دنبال راه‌حلی هم برای جبران خسارت جوامع محلی و هم حفظ حیات گونه‌های در معرض خطر انقراض و حمایت شده، موضوع بیمه حیات‌وحش را در دستور کار قرارداد و با کمک صندوق ملی محیط‌زیست اقدام به بیمه برخی از گونه‌های حیات‌وحش کرده است.معاون محیط‌زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط‌زیست مازندران اضافه کرد: این اقدام باهدف جبران بخشی از خسارات به کشاورزان و دامداران از سوی گونه‌های در معرض خطر مانند پلنگ، خرس، گرگ، قوچ و میش، کل و بز و آهو صورت‌گرفته است.اسماعیلی گفت: انتظار می‌رود بومیان و جوامع محلی در صورت وقوع هرگونه خسارت، آسیبی به گونه‌های حیات‌وحش وارد نکرده و بلافاصله مراتب را به اولین مرکز محیط‌زیست (ادارات تابعه یا واحدهای محیط‌بانی) اطلاع داده تا مستندات لازم تهیه و خسارت وارده از ظرفیت طراحی شده پرداخت شود.